Το Ιταλικό Grand Prix συμπληρώνει έναν αιώνα ιστορίας, ξεχειλίζοντας από μύθους και θρύλους της ταχύτητας, που γεμίζουν με δέος τη ψυχή.

Κανένα άλλο έθνος στον κόσμο δεν έχει αγαπήσει περισσότερο τους αγώνες Grand Prix και το γεγονός πως φέτος συμπληρώνεται ένας αιώνας από τότε που η Ιταλία ξεκίνησε να φιλοξενεί στο σπίτι της τους σπουδαιότερους μονομάχους της ταχύτητας, αποτελεί λαμπρό δείγμα του άσβεστου πάθους που καίει στα στήθια ολόκληρου του λαού της χώρας.

Με ινδάλματα όπως ο Bordino, ο Nuvolari, ο Ascari και ο Campari, και με ομάδες όπως η FIAT, η Alfa Romeo, η Maserati και η Scuderia Ferrari, η πιο ένδοξη ομάδα στα χρονικά του αθλήματος, ο οποία γέννησε τόσους και τόσους θρύλους μέσα από τις δεκαετίες για να φτάσει αλώβητη στο σήμερα, η κουλτούρα του ιταλικού έθνους ξεχειλίζει από παντού παράδοση και ιστορία των αγώνων Grand Prix.

Μιλώντας σε προσωπικό επίπεδο, ξεκινώντας το 1993, είχα την τύχη να επισκεφτώ την πίστα της Monza οκτώ φορές για το Ιταλικό Grand Prix και εκείνο που ένοιωθα κάθε φορά που βρισκόμουν εκεί, σε κάθε μου βήμα στο αυτοκρατορικό πάρκο, ήταν ένα απερίγραπτο ηλεκτρικό ρεύμα, που πλημύριζε με δέος το κορμί μου και που έχει ριζώσει έκτοτε στα έγκατα της ψυχής μου. Τα πνεύματα του παρελθόντας, η παλιά κεκλιμένη πίστα και η ατμόσφαιρα που δημιουργεί το πλήθος, είναι όλα από άλλο κόσμο.

«Ποια ήταν η πρώτη φορά που επισκέφτηκες την πίστα;», ρωτούσα πάντοτε τους ντόπιους με τους οποίους έπιανα κουβέντα (ψάχνοντας μια καλή ιστορία από το στόμα τους) και η απάντηση που μου έδιναν, με άφηνε πάντοτε απογοητευμένο: «Δεν θυμάμαι, ήμουνα πολύ μικρός όταν με έφερε εδώ ο πατέρας μου». Τόσο βαθιά είναι στο αίμα τους η ανάγκη να βρεθούν εκεί και να «κοινωνήσουν» από το χρυσό ποτήρι του Ναού της Ταχύτητας.

Πριν από 28 χρόνια προσπάθησα να ακολουθήσω το παράδειγμα των tifosi και να εισβάλω -μετά τη λήξη του αγώνα- παράνομα στην πίστα, προκειμένου να την προσκυνήσω μαζί με τους υπόλοιπους πιστούς. Είναι μια συνήθεια που στις μέρες μας έχει πια νομιμοποιηθεί και υιοθετηθεί από κάθε πίστα στον κόσμο, με ολόκληρη την κοινωνία να αντιγράφει το πάθος του αμίμητου ιταλικού έθνους.

Οι μύθοι και οι θρύλοι που έχουν γεννηθεί εκεί είναι αμέτρητοι, γι’ αυτό και πιο κάτω, θα αναφερθώ σε ορισμένες μόνο στιγμές του Ιταλικού Grand Prix, γυρίζοντας πίσω το ρολόι ανά δεκαετία. Εκείνο που πάντοτε μου αρέσει να αναφέρω, είναι πως η ομάδα του Enzo Ferrari (στον οποίο το ιταλικό έθνος οφείλει ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτού του πάθους με τους αγώνες) παραμένει η μόνη ομάδα που έχει καταφέρει να κερδίσει τουλάχιστον ένα Ιταλικό Grand Prix σε κάθε δεκαετία, ξεκινώντας την παράδοση λίγο μετά την δική της ίδρυση -τον Νοέμβριο του 1929- γράφοντας έτσι ιστορία με χρυσά γράμματα κατά τον πρώτο αιώνα του Ιταλικού Grand Prix._Δημήτρης Γιόκκας

2011 (πριν από 10 χρόνια)

Νίκη του Vettel για τους «Κόκκινους Ταύρους» 

O Fernando Alonso ξεσήκωσε την Ιταλία στο πόδι με μια φανταστική εκκίνηση με τη Ferrari, προτού χάσει την πρωτιά από τον Sebastian Vettel, ο οποίος κέρδισε τελικά την κούρσα για τη Red Bull-Renault (ατμοσφαιρικός V8 των 2.4 λίτρων), με μέση ταχύτητα 227.848 χλμ./ώρα. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν δύο ζώνες DRS (το άχαρο βοήθημα προσπέρασης), ενώ οι υπεύθυνοι της Monza μετακίνησαν τα κράσπεδα στην variante della Roggia πέντε μέτρα πίσω, ύστερα από παράπονα των πιλότων οι οποίοι δεν ήθελαν να ρισκάρουν να σπάσουν τα αυτοκίνητά τους πάνω σε αυτά (τις παλιές μέρες οι ίδιοι προσπαθούσαν απλώς να τα αποφύγουν, ακροβατώντας ανάμεσα στη δόξα και στην καταστροφή).

Η δεκαετία του 2010: H ομάδα της Mercedes κέρδισε τα περισσότερα Grand Prix της Ιταλίας (5), με την πιο σημαδιακή νίκη να σημειώνεται το 2019 από τον Charles Leclerc, που κέρδισε την κούρσα για τη Ferrari και που έγινε ο πρώτος Μονεγάσκος που κατάφερε να θριαμβεύσει στο Ιταλικό GP μετά τον Louis Chiron από το πολυ μακρινό 1928! 

2001 (πριν από 20 χρόνια)

Πρώτη νίκη του Montoya υπό τη σκιά των δίδυμων πύργων  

Πέντε μέρες μετά την πτώση των δίδυμων πύργων της Νέας Υόρκης κάναμε το ταξίδι στη Monza για να δούμε τον εκρηκτικό Juan Pablo Montoya να κερδίζει το πρώτο Grand Prix της καριέρας του, ύστερα από μια συνταρακτική μάχη που είχε στα αρχικά στάδια του αγώνα με τη Ferrari του Rubens Barrichello. O Κολομβιανός άσος κέρδισε την κούρσα με τη Williams-BMW (ατμοσφαιρικός V10 των 3.0 λίτρων) με μέση ταχύτητα 239.321 χλμ./ώρα. Ως ένδειξη σεβασμού για τα θύματα στις ΗΠΑ η Ferrari αφαίρεσε όλες τις διαφημίσεις από το μονοθέσιο της και μπογιάτισε μαύρο το ρύγχος του, ενώ όλοι οι εορτασμοί στο βάθρο ακυρώθηκαν.

H δεκαετία του 2000: H ομάδα της Ferrari κέρδισε τα περισσότερα Grand Prix της Ιταλίας (5), με την πιο σημαδιακή νίκη να σημειώνεται το 2003, όταν ο θρυλικός Michael Schumacher κέρδισε για λογαριασμό της «κόκκινης εθνικής» της χώρας το γρηγορότερο -μέχρι σήμερα- Grand Prix όλων των εποχών, με μέση ταχύτητα 247.586 χλμ./ώρα. To 2000 ένας πυροσβέστης, o Paolo Gislimberti, έχασε τη ζωή του στο GP της Ιταλίας, μετά από ατύχημα στην variante della Roggia.

1991 (πριν από 30 χρόνια)

Νίκη του Mansell μπροστά από τον «δικέφαλο» Senna

Μια από τις πιο επικές και αγωνιώδεις κούρσες που είδαμε ποτέ στη Monza. Ο θρυλικός Ayrton Senna που οδηγούσε την υποδεέστερη McLaren-Honda, έδωσε μεγάλη μάχη με τις δύο άτρωτες Williams των Nigel Mansell και Riccardo Patrese, που δεν σταμάτησαν να τον κυνηγούν και να ανταλλάζουν θέσεις πίσω του -προκειμένου να ξεκουράζουν τα μονοθέσια και τα ελαστικά τους και να ανασυγκροτούν δυνάμεις πριν από μια νέα επίθεση- σε ένα ανελέητο θρίλερ (χωρίς DRS στη μέση) που κράτησε το πλήθος στις μύτες των ποδιών του. Ο Mansell προσπάθησε σε κάποια στιγμή να προσπεράσει τον Senna καθώς οι δύο φρέναραν στην Curva Parabolica, με την χαρακτηριστική του μανούβρα προσποίησης, προτού αποτύχει και ονομάσει τον Βραζιλιάνο ως τον άνθρωπο με τα «δύο κεφάλια» (ένα που κοίταζε μπροστά και ένα πίσω). O Βρετανός κέρδισε τελικά την κούρσα για τη Williams-Renault (ατμοσφαιρικός V10 των 3.5 λίτρων) με μέση ταχύτητα 236.749 χλμ./ώρα. Η Formula 1 έσφυζε τότε από ζωντάνια, αφού είχαμε 18 ομάδες και 35 πιλότους στο πρωτάθλημα. Δύο ομάδες, Benetton και Jordan, υπέβαλαν για εκείνο το weekend στη Monza συμμετοχή με το όνομα του ίδιου πιλότου (!), εκείνο του νεοφερμένου Michael Schumacher, που οδήγησε τελικά για την πρώτη και που τερμάτισε πέμπτος στον δεύτερο μόλις αγώνα της καριέρας του.

H δεκαετία του ’90: McLaren και Williams κέρδισαν από τρεις φορές το Grand Prix της Ιταλίας, με τη δεκαετία του ’90 να ανοίγει το δρόμο για τους πιο μελωδικούς κινητήρες όλων των εποχών, V8, V10 και V12 των 3.5 λίτρων. Ο Jean Alesi, ο αγαπημένος των tifosi, έχασε δύο φορές τη «σίγουρη» νίκη στη Monza (1994-1995) ύστερα από τεχνικές βλάβες, ενώ ο Heinz-Harald Frentzen έκλεισε τη δεκαετία με τη νίκη-έκπληξη για τη Jordan.

1981 (πριν από 40 χρόνια)

Prost και Renault θριαμβευτές με την ισχύ του turbo

To Ιταλικό Grand Prix επέστρεψε στη Monza αφού αντικαταστάθηκε το 1980 από την Imola (τη μοναδική φορά στα χρονικά της F1 που η Monza δεν φιλοξένησε αγώνα) προκειμένου να γίνουν αλλαγές στα κτήρια των pits της περίφημης πίστας του αυτοκρατορικού πάρκου. Στα προκριματικά η Williams του υπέροχου Αργεντινού Carlos Reutemann ήταν το μοναδικό μονοθέσιο με ατμοσφαιρικό κινητήρα που κατάφερε να τα βάλει με τα turbo και να προκριθεί προς έκπληξη όλων στη δεύτερη θέση, αφήνοντας ένα δευτερόλεπτο πίσω (στην τέταρτη θέση) τον Jacques Laffite με την επίσης ατμοσφαιρική του Ligier, που φορούσε τον πολύ πιο δυνατό V12 της Matra. Ο Alain Prost κέρδισε την κούρσα για την εργοστασιακή Renault (turbo V6 του 1.5 λίτρου) με μέση ταχύτητα μόλις 209.045 χλμ./ώρα, αφού το Grand Prix διεξήχθη σε ανάμικτες καιρικές συνθήκες.

H δεκαετία του ’80: Η McLaren πέτυχε τις περισσότερες νίκες στο Ιταλικό Grand Prix (3), με τη Ferrari να πετυχαίνει τη μοναδική της «εντός έδρας» νίκη στη δεκαετία το 1988, με τον Gerhard Berger να κερδίζει μπροστά από τον ομόσταβλό του Michele Alboreto, λιγότερο από ένα μήνα μετά τον θάνατο του Enzo Ferrari.  Αυτή ήταν η δεκαετία της κορύφωσης της ισχύς των κινητήρων turbo με τα 5.0 bar boost, οι οποίοι άγγιζαν τους 1500 ίππους, με τους ατσίδες πιλότους της εποχής να νιώθουν τους πίσω κινητήριους τροχούς τους να στριφογυρίζουν ακόμη και με την τέταρτη σχέση στις στροφές Lesmo, και την ιπποδύναμη να ξεδιπλώνεται με την ταχύτητα που «ανάβει το φως».

1971 (πριν από 50 χρόνια)

Η τελευταία «ανόθευτη» κούρσα στο Ναό της Ταχύτητας  

Συμπληρώνεται φέτος μισός αιώνας από την τελευταία φορά που η πίστα της Monza φιλοξένησε το Ιταλικό Grand Prix στη γνήσια της μορφή (χωρίς δηλαδή τα τρία τεχνητά chicanes που διακόπτουν τον γρήγορο ρυθμό της) με τον αγώνα του 1971 να παραμένει μέχρι σήμερα ο έβδομος γρηγορότερος αγώνας όλων των εποχών. Ο Peter Gethin κέρδισε την κούρσα με την BRM (ατμοσφαιρικός V12 των 3.0 λίτρων) με μέση ταχύτητα 242.646 χλμ./ώρα. Η πρωτιά άλλαξε χέρια εκείνο το απόγευμα 25 φορές μεταξύ 8 διαφορετικών πιλότων (!) με τις μάχες στο κενό αέρος να συνεχίζονται απρόσκοπτες από την αρχή μέχρι το τέλος. Οι πέντε πρώτοι έπεσαν μαζί πάνω στο τέρμα, αφού χωρίστηκαν με διαφορά μόλις 61 χιλιοστά του δευτερολέπτου (!) ύστερα από ένα συνταρακτικό θρίλερ, όμοιο του οποίου δεν πρόκειται να ζήσει ποτέ ξανά η Formula 1.

Η δεκαετία του ’70: Η θρυλική ομάδα της Lotus πέτυχε τις περισσότερες νίκες στο Ιταλικό Grand Prix (4), ενώ ο υπέροχος Ronnie Peterson, που θα έχανε τη ζωή του στην πίστα με την ομάδα το 1978, κέρδισε τρεις φορές στη Monza. Συνολικά, τρία μεγάλα ονόματα της εποχής έχασαν τη ζωή τους στην πίστα τη συγκεκριμένη δεκαετία (Jochen Rindt 1970, Silvio Moser 1974 και Ronnie Peterson 1978), με τον πρώτο να παραμένει μέχρι σήμερα ο μοναδικός πιλότος στα χρονικά της F1 που έχει στεφτεί πρωταθλητής μετά τον θάνατό του.

1961 (πριν από 60 χρόνια)

Θρίαμβος της Ferrari στην τελευταία κούρσα στην «κεκλιμένη πίστα»

Δράση, δόξα και δράμα! Ο Αμερικανός Phil Hill κέρδισε με την πανέμορφη Ferrari 156 «Sharknose» την κούρσα στην Monza (την τελευταία που διεξήχθη στην πίστα των 10 χλμ. η οποία συνδύαζε στη διαδρομή της εκείνο το τρομερά επικίνδυνο κεκλιμένο banking) με τον ίδιο να κατακτά ταυτόχρονα τον τίτλο. Όχι όμως πριν ο Γερμανός ομόσταβλός του -και συνδιεκδικητής του τίτλου- Wolfgang von Trips, ποτίσει με το αίμα του την πίστα,  παρασύροντας μαζί στο θάνατο 14 θεατές. Ο Hill κέρδισε την κούρσα των 430 χλμ. με τη Ferrari (ατμοσφαιρικός V6 του 1.5 λίτρου) με μέση ταχύτητα 209.387 χλμ./ώρα. Άξιο αναφοράς είναι πως τα κόκκινα μονοθέσια εξασφάλισαν τις πρώτες τέσσερεις θέσεις της εκκίνησης (Trips, Rodriguez, Ginther, Hill), με τον 19χρονο μόλις Μεξικανό Ricardo Rodriguez να ξεκινά από την πρώτη γραμμή της εκκίνησης, στο πρώτο μόλις Grand Prix της καριέρας του!

Η δεκαετία του ’60: Η ομάδα της Ferrari πέτυχε τις περισσότερες νίκες στο Ιταλικό Grand Prix (4) την «άφτερη» εκείνη δεκαετία (πριν από το 1968 τα μονοθέσια δεν έφεραν πτερύγια), κατά την οποία οι ακάλυπτοι κινητήρες των βολίδων -όπως αυτός της Ferrari 312 με τις κατάλευκες εξατμίσεις τύπου «σπαγγέτι» στην ουρά- έμοιαζαν με γλυπτά έργα τέχνης. Δύο γνωστοί πιλότοι έχασαν τη ζωή τους στη Monza εκείνη τη δεκαετία. Εκτός από τον Trips το 1961, ο Ιταλός Bruno Deserti σκοτώθηκε το 1965, ενώ δοκίμαζε μια Ferrari P330 P3.

1951 (πριν από 70 χρόνια)

Πρώτη νίκη της Ferrari σε αγώνα Formula 1 στη Monza 

O μεγάλος Alberto Ascari, γιος του ατρόμητου Antonio Ascari, λαμπρού πιλότου της Alfa Romeo στη δεκαετία του ’20, κέρδισε την κούρσα των 504 χλμ. με τη Ferrari (ατμοσφαιρικός V12 των 4.5 λίτρων) με μέση ταχύτητα 185.915 χλμ./ώρα, 27 χρόνια μετά τη νίκη του πατέρα του στην ίδια πίστα. Ήταν η πρώτη νίκη της Ferrari σε αγώνα παγκοσμίου πρωταθλήματος Formula 1 στη Monza, με τον Enzo Ferrari να είναι καθαρά συγκινημένος μετά την επιτυχία του γιου του παλιού του φίλου. Τραγική ειρωνεία αποτελεί το γεγονός πως ο Alberto, που κέρδισε τρεις συνολικά φορές το Ιταλικό GP στη Monza, θα έχανε τη ζωή του στην πίστα το 1955, στο σημείο που φέρει σήμερα το όνομά του. Έχουν περάσει 68 χρόνια από τον τελευταίο του παγκόσμιο τίτλο, το 1953, και εξακολουθεί ακόμη να είναι ο τελευταίος Ιταλός που φόρεσε το στέμμα.

Η δεκαετία του ’50: Ferrari, Vanwall και Mercedes κέρδισαν από δύο Grand Prix της Ιταλίας, με τους μεγάλους Juan Manuel Fangio και Stirling Moss (τους λαμπρότερους πιλότους της δεκαετίας) να πετυχαίνουν από τρεις νίκες στη Monza. Η νίκη του Moss με τη Maserati, στον αγώνα του 1956, που διεξήχθη στην πίστα η οποία συνδύαζε την κεκλιμένη, οβάλ αρένα, ήταν η τρίτη και τελευταία στη Monza για το εργοστάσιο της Bologna.  

1941 (πριν από 80 χρόνια)

Σίγαση των κινητήρων

Ο Β παγκόσμιος πόλεμος σίγασε τους κινητήρες των αγωνιστικών βολίδων, με το Ιταλικό Grand Prix να μην διεξάγεται μεταξύ 1939 και 1946. Ο αγώνας επέστρεψε το 1947, στο πάρκο Sempione του Μιλάνο, με νίκη του κόντε Carlo Felice Trossi της Alfa Romeo, ενώ το 1948 σειρά είχε η πόλη του Τορίνο και ο αγώνας στο πάρκο Valentino, τον οποίο κέρδισε ο Jean-Pierre Wimille για την Alfa Romeo (ο μεγάλος Fangio θαύμαζε τον Γάλλο αυτό πιλότο) προτού το Ιταλικό Grand Prix επιστρέψει το 1949 στη Monza. O Alberto Ascari κέρδισε με τη Ferrari του το τελευταίο Ιταλικό Grand Prix πριν από την θέσπιση του παγκοσμίου πρωταθλήματος της Formula 1, το 1950. Σημ.: Η πίστα της Monza μετετράπη σε καταφύγιο των τεθωρακισμένων αρμάτων κατά τον πόλεμο, φιλοξενώντας για ένα διάστημα ακόμη και τα ζώα του ζωολογικού κήπου του Μιλάνου (!), με την ευθεία τερματισμού να καταστρέφεται έπειτα από παρέλαση των τανκς των συμμάχων το 1945. (βλ. πιο πάνω φωτογραφία)

1931 (πριν από 90 χρόνια)

Θρίαμβος των Nuvolari και Campari ύστερα από 10 ώρες αγώνα στη Monza!

Ακολούθως μετά τα τραγικά συμβάντα της κούρσας του 1928 (βλέπε πιο κάτω), το Ιταλικό Grand Prix ακυρώθηκε για τα επόμενα δύο χρόνια, προτού ο αγώνας επιστρέψει στην Monza για τη δεκάωρη κούρσα του 1931. Όλα τα μεγάλα Grand Prix της χρονιάς εκείνης (Ιταλικό, Γαλλικό και Βελγικό) έπρεπε να έχουν διάρκεια δέκα ώρες (!) με το δίδυμο Tazio Nuvolari και Giuseppe Campari να κερδίζουν την εξαντλητική κούρσα των 1558 χλμ. για λογαριασμό της Alfa Romeo (ατμοσφαιρικός κινητήρας 2Χ6 κυλίνδρων των 3.5 λίτρων) με μέση ταχύτητα 155.8 χλμ./ώρα. Στα δοκιμαστικά πριν από τον αγώνα ο ομόσταβλός τους, Luigi Arcangeli, έχασε τη ζωή του ύστερα από γλίστρημα στην Curva del Vialone (τη σημερινή variante Ascari) που την εποχή εκείνη υπήρξε μια πολύ γρήγορη αριστερή στροφή.

Η δεκαετία του ’30: Tα εργοστάσια της Alfa Romeo και της Auto Union κέρδισαν από τρεις φορές το Ιταλικό Grand Prix, με τη Scuderia Ferrari να κερδίζει για πρώτη φορά τον αγώνα το 1933, με πιλότο τον ατρόμητο Luigi Fagioli, που κέρδισε πίσω από το τιμόνι μιας Alfa Romeo Tipo B monoposto. Επτά πιλότοι έχασαν τη ζωή τους στη Monza την αιματηρή εκείνη δεκαετία, με τους Campari, Borzacchini και Czaykowski να εκσφενδονίζονται πάνω από το κεκλιμένο banking και να σκοτώνονται, στο λεγόμενο Grand Prix της Monza το 1933.

1921 (πριν από 100 χρόνια)

Νίκη του «καλοφαγά και πότη» Goux στη Brescia

Όσο παράξενο και αν ακούγεται σήμερα, η ιστορία του Ιταλικού Grand Prix δεν ξεκίνησε από την πίστα της Monza αλλά από την πίστα Montichiari της Brescia, που φιλοξένησε το πρώτο Ιταλικό Grand Prix το 1921. Η Brescia υπήρξε η παλιά αυτοκινητιστική «πρωτεύουσα» της Ιταλίας, διοργανώνοντας εκτός από αγώνες αυτοκίνητων, αγώνες θαλάσσιων σκαφών (στη γειτονική λίμνη Garda) και αεροπλάνων. Πριν από 100 χρόνια, λοιπόν, στο πρώτο εκείνο Ιταλικό Grand Prix, οι συμμετοχές περιλάμβαναν ονόματα πιλότων όπως αυτά του Alfieri Maserati και του Enzo Ferrari, με τη νίκη να πηγαίνει ωστόσο στον Γάλλο Jules Goux, που κέρδισε την κούρσα των 500 χλμ. με μια Ballot (ατμοσφαιρικός οκτακύλινδρος των 3.0 λίτρων) με μέση ταχύτητα 144 χλμ./ώρα. Το 1922 η Brescia θα έχανε το Ιταλικό Grand Prix, το οποίο θα διοργάνωνε απ’ εκεί και μπρος το ολοκαίνουργιο Autodromo Nazionale di Monza, με την «εκδίκηση» του Automobile Club της πόλης να έρχεται υπό τη μορφή του Mille Miglia, τη ξακουστή κούρσα των χιλίων μιλίων, που θα έβαζε ξανά την Brescia στο προσκήνιο μεταξύ 1927 και 1957.

Η δεκαετία του ’20: Η πρώτη εκείνη δεκαετία του Ιταλικού Grand Prix ήταν βουτηγμένη στη δόξα αλλά και στο αίμα, αφού τέσσερεις μεγάλοι πιλότοι της εποχής, Giaccone (1923), Sivocci (1923), Zborowski (1924), και Materassi (1928) έχασαν τη ζωή τους. Το ατύχημα του τελευταίου, που συνέβη στην έξοδο της Curva Parabolica στη Monza, παρέσυρε μαζί του στον θάνατο 19 θεατές. Σπουδαιότερη επίδειξη ήταν εκείνη που πραγματοποίησε στη Monza το 1923 ο μεγάλος Pietro Bordino, ο οποίος ντρόπιασε τον ανταγωνισμό με τη FIAT του, οδηγώντας με ένα μόνο χέρι (αφήνοντας τον συνοδηγό-μηχανικό του να αλλάζει τις ταχύτητες για αυτόν) αφού το άλλο, που είχε σπάσει κατά το ατύχημα που σκότωσε τον συνάδελφό του Enrico Giaccone στα δοκιμαστικά -ενώ οι δύο βρίσκονταν στο ίδιο αυτοκίνητο- ήταν δεμένο με έναν αορτήρα!

Δημήτρης Γιόκκας - Περισσότερα στο βιβλίο μου «Ύμνος στην Ταχύτητα»