Ένας προβληματισμός, σε πρώτο πρόσωπο, μετά τη σύγκρουση τρένων στη Λάρισα. Θα επέλεγα το τρένο για ένα μελλοντικό μου ταξίδι;

Για τα συνομήλικά μου παιδιά, το τρένο είχε μια ιδιαίτερη μαγεία και φυσικά αποτυπωνόταν στο υπέρτατο -πρακτικά ανέφιχτο, λόγω του υψηλού του κόστους- χριστουγεννιάτικο δώρο, δηλαδή κάποιο σετ με τρενάκια της Lima, της Marklin ή της Fleischmann.

Τη μαγεία αυτή θα έλεγα πως γκρέμισαν στη συνέχεια κάποια πρωτοσέλιδα, που έχουν χαραχθεί βαθειά στη μνήμη μου. Πριν από περίπου 50 χρόνια, τα δυστυχήματα από συγκρούσεις τρένων ήταν συχνά και πέρα για πέρα καταστροφικά. Όπως πάντα ευθυνόταν ο ανθρώπινος παράγοντας αλλά και μια αλληλουχία λαθών. Εν προκειμένω όταν ο σταθμάρχης αντιλαμβανόταν το λάθος ήταν πλέον αδύνατο να αποφευχθεί το μοιραίο, της σύγκρουσης δηλαδή μιας αμαξοστοιχίας με ένα αντίθετα επερχόμενο τρένο στην ίδια – μονή τότε- γραμμή, καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα επικοινωνίας με τους μηχανοδηγούς.

Έτσι γίνονταν τότε τα πράγματα. Είναι άλλωστε γνωστή η ατάκα του Λογοθετίδη από την ταινία “Ούτε γάτα, ούτε ζημιά”: «Κύριε…. σταθμάρχα μου, κύριε…. Μολφέτα μου, τι το έχεις αυτό το ρημάδι στο χέρι; Κούνα το, ντε, κούνα το, να σταματήσει το τρένο…!».

Πρώτη φορά μπήκα σε τρένο φαντάρος πια, στη μετάθεσή μου από το κέντρο εκπαίδευσης. Έχοντας περάσει 7,5 ώρες, μόνο για τη διαδρομή Πάτρα – Αθήνα, ορκίστηκα να μην ξαναπατήσω στο συγκεκριμένο μέσο. Όταν μετατέθηκα στην Ξάνθη, για τις 2-3 άδειες που μου δόθηκαν αξιοποίησα την έκπτωση (25%) που έδινε τότε η Ολυμπιακή στους στρατιώτες, με το κόστος των 1.600 δρχ. για την πτήση από Αλεξανδρούπολη ή Χρυσούπολη να είναι μεν διπλάσιο του σιδηροδρομικού ταξιδιού (εντούτοις κατά 100 δρχ. χαμηλότερο του ΚΤΕΛ), αλλά τουλάχιστον δεν θα έβγαζα όλη μου την άδεια μέσα σε ένα βαγόνι.

Στη μετέπειτα ζωή μου, μπορεί να στιβάχτηκα πολλές φορές σε αφιλόξενα καράβια για τις καλοκαιρινές μου διακοπές, εντούτοις για τα ταξίδια μου στην ηπειρωτική χώρα επέλεγα πάντα το αυτοκίνητο. Όσο και αν είχαν εκσυγχρονιστεί οι σιδηρόδρομοι από τότε που υπηρέτησα τη θητεία μου, η αίσθηση ήταν πως επρόκειτο για ένα αναξιόπιστο μέσο για να μετακινηθείς. Αυτό στην Ελλάδα. Γιατί ακόμα κι εμείς οι “αυτοκινητάδες” όποτε βρισκόμαστε στο εξωτερικό γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει άλλο μέσο για να πραγματοποιήσεις γρήγορα και με ακρίβεια κάποιες μέσω αποστάσεων μετακινήσεις.

Τρένο εναντίον αεροπλάνου

Στο εξωτερικό, ανάλογα με την απόσταση, τίθεται πολλές φορές το εύλογο δίλημμα τι είναι προτιμότερο να επιλέξεις για το ταξίδι σου ανάμεσα σε τρένο ή αεροπλάνο. Στην εμβληματική, όμως, διαδρομή “Αθήνα-Θεσσαλονίκη” το αεροπορικό ταξίδι αποτελούσε μέχρι πρόσφατα μονόδρομο αν το κριτήριο ήταν η ταχύτητα μετάβασης και το τρένο αν η προτεραιότητα δινόταν στο κόστος. Το 2015, με την άφιξη τότε της Ryanair στις εσωτερικές πτήσεις, την ολοκλήρωση στο μεγαλύτερο μήκος του, του αυτοκινητοδρόμου που ενώνει τις δύο πόλεις και τον εκσυχρονισμό της σιδηροδρομικής γραμμής από τον Δομοκό και πάνω, στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ πραγματοποιήσαμε το εν λόγω ταξίδι με τρένο, αεροπλάνο και αυτοκίνητο, κατά το κινηματογραφικό “Trains, planes and automobiles”, μετρώντας χρόνο και κόστος, εκκινώντας από το γραφείο με τελικό προορισμό τον Λευκό Πύργο.

Ο κλήρος για το σιδηροδρομικό ταξίδι έπεσε σε μένα. Δυστυχώς για άλλη μια φορά το ταξίδι με το τρένο αποδείχθηκε προβληματικό. Μερικά χιλιόμετρα μετά το Λειανοκλάδι, η αμαξοστοιχία ακινητοποιήθηκε, για να επιστρέψει στο σταθμό κινούμενη με την όπισθεν… Αλλαγή μηχανής είχαμε και στον επόμενο σταθμό, το Δομοκό, προγραμματισμένη όμως, καθώς από εκείνο το σημείο και μετά περάσαμε στο ηλεκτροκινούμενο κομμάτι της (διπλής) γραμμής. Το αποτέλεσμα ήταν 1,5 ώρα καπέλο στον θεωρητικό χρόνο των 5 ωρών και 15 λεπτών.

Τέσσερα χρόνια μετά, με αφορμή τη δοκιμή του ηλεκτρικού Audi e-tron πραγματοποιήσαμε και πάλι το ταξίδι, όπου πλέον όλη η διαδρομή ήταν ηλεκτροδοτούμενη ενώ η επαναχάραξη του τμήματος Τιθορέα-Δομοκός, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν ένα από τα πλέον δύσβατα τμήματα και με χαμηλές ταχύτητες διέλευσης, περιόρισε το ταξίδι κατά περίπου μία ώρα, διαρκώντας μόλις 4 ώρες και 10 λεπτά, χρόνος που πρόκειται να περιοριστεί κατά μία ακόμα ώρα όταν υπογειοποιηθεί ένα μέρος των γραμμών εντός της Αττικής και λειτουργήσει η φωτοσήμανση. Ναι, όσο κι αν ακούγεται πρωτόγονο, με μεγάλη μας έκληξη διαπιστώσαμε κατά την παραμονή μας στο χώρο του μηχανοδηγού ότι οι συνεννοήσεις πραγματοποιούνταν με τον ασύρματο με τους εκάστοτε σταθμάρχες. Μας είχε αναφερθεί μάλιστα πως η υποτυπώδης σηματοδότηση που προϋπήρχε είχε πάψει κι αυτή πλέον να λειτουργεί.

Φωτογραφία: ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΚΑΣ/EUROKINISSI

Προτεραιότητα στις οδικές μεταφορές

Είναι αλήθεια πως το μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες βασίστηκε στις οδικές μεταφορές. Υποτίθεται πως ήταν πλέον η σειρά του σιδηροδρόμου να πάρει την σκυτάλη. Πιστεύαμε πως στα περίπου τέσσερα χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από το συγκεκριμένο ταξίδι μας, θα είχαν ολοκληρωθεί τα έργα στον τομέα της σηματοδότησης, κάτι που διαψεύστηκε ύστερα από το συγκεκριμένο ατύχημα, με τον πρόεδρο των μηχανοδηγών του ΟΣΕ, Κώστα Γενηδούνια να δηλώνει: «Δεν λειτουργεί τίποτα, γίνονται όλα χειροκίνητα, είμαστε στο manual σε όλο τον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Ούτε τα φωτοσήματα λειτουργούν. Αν λειτουργούσαν οι μηχανοδηγοί θα έβλεπαν τα κόκκινα σήματα και θα σταματούσαν εγκαίρως. Οι πληροφορίες δίνονται από σταθμάρχη σε σταθμάρχη μέσω ασυρμάτου. Μας λέει ο σταθμάρχης στην Αθήνα θα πάτε μέχρι το Μενίδι, μετά μέχρι την Οινόη, συνολικά αυτό γίνεται 15 φορές από Αθήνα για Θεσσαλονίκη».

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως αυτός ο χειροκίνητος τρόπος λειτουργίας της γραμμής δεν θα αποτελούσε πρόβλημα σε μια όχι και τόσο πολυσύχναση γραμμή. Άλλωστε για μισό σχεδόν αιώνα είχαμε αποφύγει τα τραγικά γεγονότα που μάστιζαν κάποτε τις σιδηροδρομικές μετακινήσεις στη χώρα μας. Μέχρι που το δυστύχημα στα Τέμπη γκρέμισε αυτή τη βεβαιότητα. Σε κάθε περίπτωση η συγκεκριμένη καθυστέρηση στην εγκατάσταση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ελέγχου της κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών, ελπίζουμε να μην οφείλεται στο ότι δόθηκε προτεραιότητα σε άλλα έργα με μεγαλύτερο επικοινωνιακό ειδικό βάρος.

Ούτε γάτα, ούτε ζημιά;

Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια έχει αναβαθμιστεί σημαντικά ο σιδηρόδρομος στη χώρα μας. Χρειάστηκε πολύ προσπάθεια και πολλά χρήματα ώστε να αλλάξει στη συνείδηση του κοινού η εικόνα του “μουτζούρη”. Τώρα πολύ φοβόμαστε ότι το δυστύχημα μηδένισε και πάλι το κοντέρ.

Έχοντας αγαπημένους φίλους στη Θεσσαλονίκη, πραγματοποιώ συχνά το συγκεκριμένο ταξίδι από την πρωτεύουσα, προτιμώ όμως πάντα το αυτοκίνητο γιατί είναι πιο οικονομικό όταν πρόκειται να μετακινηθούν όλα τα μέλη της οικογένειας. Είχα όμως πάντα στην άκρη του μυαλού μου να “ανηφορίσω” με την πρώτη ευκαιρία μαζί με τον γιο μου με το Intercity, τόσο για την εμπειρία αλλά και για την άνεση που προσφέρει το συγκεκριμένο μέσο.

Θα το κάνω; Μάλλον όχι. Λίγο, πλέον, από ανασφάλεια αλλά περισσότερο από θυμό. Γιατί σε μια εποχή όπου τα αυτοκίνητα είναι σχεδόν έτοιμα να κινηθούν αυτόνομα στο πολύπλοκο περιβάλλον των δρόμων, στη χώρα μας δύο τρένα μπορεί να ταξιδεύουν αντίθετα στην ίδια γραμμή κι εμείς έχουμε εναποθέσει όλες μας τις ελπίδες να αποφευχθεί το μοιραίο στον κύριο Μολφέτα…