Aκτινογραφία του αγώνα που δε μοιάζει με κανέναν άλλον. Σαράντα και πλέον χρόνια γεμάτα ρεκόρ, oρόσημα, κορυφαίες επιδόσεις και ηρωισμούς...

Το δημοφιλέστερο rally-raid στον κόσμο μπορεί να μην υπήρχε, αν το σωτήριο έτος 1978 ο Γάλλος οδηγός αγώνων ράλλυ Τhierry Sabine δεν χανόταν στην αφρικανική έρημο, ζώντας μια γοητευτική περιπέτεια με αίσιο και ευτυχές τέλος. Ύστερα από αυτή τη θαυμάσια για εκείνον εμπειρία, με την παρότρυνσή του έπεσε στο τραπέζι η ιδέα για έναν περιπετειώδη πολυήμερο αγώνα, που θα ξεκινούσε από το Παρίσι και θα κατέληγε στο Ντακάρ. Από την επόμενη κιόλας χρονιά, η πρόταση υλοποιήθηκε, αφήνοντας σε όλους εξαιρετικές εντυπώσεις. Μαζί με τα αυτοκίνητα έδωσαν το δικό τους αγώνα και οι μοτοσικλέτες, ενώ από τα 1980 το νεότευκτο rally-raid διανθίστηκε και με την κατηγορία των φορτηγών. Σύντομα, όλοι διαπίστωσαν ότι ο αγώνας είχε και κινδύνους, αφού το τοπίο της διεξαγωγής του με τις εναλλαγές του ερημικού περιβάλλοντος (από το βράχο στην πέτρα και από εκεί στο ατελείωτο ερημικό ανάγλυφο) είχε κόστος ακόμη και ανθρώπινες ζωές. Αν μιλούσαμε για οποιοδήποτε άλλο σπορ, όλα θα είχαν σταματήσει εκεί, αφού το προστατευμένο περιβάλλον απείχε πολύ από την πραγματικότητα. Όμως, κανείς δεν τρόμαξε και κανείς δεν τα παράτησε, όχι μόνο επειδή το Παρίσι-Ντακάρ αποδείχτηκε από την αρχή εξαιρετικά δημοφιλές. Περισσότερο από όλα, μίλησε η ψυχή…

Ξεχωριστοί άνθρωποι και αθλητές…

Κι αν οπωσδήποτε έχουμε χρέος να αναφερθούμε στους μοτοσικλετιστές, που αγωνίζονταν ολομόναχοι σε ένα από τα πιο αφιλόξενα τοπία της Γης, τί να πούμε για τα πληρώματα των αυτοκινήτων, που (κακά τα ψέμματα) συνέβαλλαν στην υψηλότατη δημοτικότητα του rally-raid; Καταξιωμένοι οδηγοί αγώνων rally, από λαμπερούς νικητές και διεκδικητές του τίτλου μέχρι παγκόσμιους πρωταθλητές λάμπρυναν τις συμμετοχές και ανέβασαν τις μετοχές του αγώνα με την ανταγωνιστικότητά τους. Κάποιοι από αυτούς πλήρωσαν σκληρό τίμημα στις τεράστιες σε μήκος ειδικές διαδρομές του αγώνα, όπως για παράδειγμα ο Ζαν-Λικ Τεριέ που «ανταμείφθηκε» για το πάθος του με μια μόνιμη αναπηρία στο χέρι, κάποιοι άλλοι επέκτειναν το λαμπερό palmares τους με την περιπόθητη νίκη στον αγώνα. Από κοντά και πρώην πιλότοι της Formula 1 και των πολύωρων αγώνων ταχύτητας και αντοχής, με πιο ονομαστό τον Βέλγο Τζάκι Ιξ. Με το πέρασμα των χρόνων αποδείχθηκε πως ο αγώνας στις βορειοαφρικανικές ερήμους πρόσφερε και κάτι ακόμα, πολύτιμο, την εξειδίκευση: Μοτοσικλετιστές-εξπέρ της διαδρομής και της ιδιαίτερης ψυχολογίας του αγώνα, που αναδείχτηκαν νικητές με τους δύο τροχούς, μεταπήδησαν στους τέσσερις και κέρδισαν νίκες και με αυτούς. Κι αυτό δεν μπορεί να είναι παρά ο θρίαμβος της εξειδίκευσης, στον υπέρτατο βαθμό…

Οι πρωταθλητές που έφτασαν στη νίκη

To ξεκίνημα στη λαμπερή σειρά των οδηγών με κορυφαία σταδιοδρομία, που σημείωσαν νίκη ή νίκες στον αγώνα αυτοκινήτων του Παρίσι-Ντακάρ έκανε το 1983 ο πολύς Τζάκι Ιξ, πρώην πιλότος της Formula 1 και έξι φορές νικητής των 24 ωρών του Le Mans. Ήταν το μεγαλύτερο όνομα που είχε πάρει μέρος στον αγώνα μέχρι εκείνη τη χρονιά, φθάνοντας στο υψηλότερο σκαλί του βάθρου των νικητών με Mercedes 280 G. Το 1987 ο Άρι Βάτανεν γίνεται ο πρώτος Παγκόσμιος Πρωταθλητής Ράλλυ που νικά στο Ντακάρ, ανοίγοντας το δρόμο στους επόμενους ομότιτλούς του. Μέχρι το 1991 κέρδισε τον αγώνα άλλες τρεις φορές (τις τρεις με Peugeot, την τελευταία με Citroen ZX) και τη χρονιά εκείνη έγινε ο πολυνίκης του βορειοαφρικανικού αγώνα. Στο μεσοδιάστημα (1988) ο Γιούχα Κάνκουνεν έγινε ο δεύτερος πρωταθλητής του WRC που νίκησε στα βράχια και στις ερήμους. Εν κατακλείδι, την περίοδο 1987-1991 το πρώτο σκαλί του βάθρου των νικητών καταλήφθηκε αποκλειστικά από παγκόσμιους πρωταθλητές, αναδεικνύοντας και το υψηλότατο επίπεδο του αγώνα. Χρειάστηκε να περάσουν 19 χρόνια για να φτάσει στη νίκη ένας ακόμη νικητής του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ράλλυ και να φτάσουμε ως το 2010, χρονιά που ο Κάρλος Σάινθ έφερε το VW Touareg 2 στην πρώτη θέση του βάθρου των νικητών.

Πρώτοι με δύο και με τέσσερις

O γεννημένος στην Αιθιοπία Γάλλος Hubert Auriol (καμιά συγγενική σχέση με τον γνωστό μας παγκόσμιο πρωταθλητή του WRC) έγινε το 1992 ο πρώτος αναβάτης που κέρδισε τον αγώνα και με αυτοκίνητο (Mitsubishi Pajero). O Auriol έχει δύο νίκες στον αγώνα των μοτοσικλετών (1981 και 1983, αμφότερες με BMW) και μία με τα ιαπωνικά τετρακίνητα. Το ίδιο (νίκη με 2 και με 4 τροχούς) έχει επιτύχει και ο Nani Roma, με ΚΤΜ το 2004 και Mini ALL4 Racing το 2014. Ο επόμενος που προσπαθεί να φτάσει στον ίδιο άθλο είναι ο Γάλλος Cyril Despres, που κέρδισε τον αγώνα των μοτοσικλετών πέντε φορές και από το 2014 συμμετέχει στον αγώνα των αυτοκινήτων. Στη φετινή διοργάνωση κι ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές είναι τρίτος στη γενική κατάταξη. Αφήσαμε τελευταίο το φαινόμενο Stephane Peterhansel, την αλεπού της ερήμου, τον άνθρωπο που έχει επιτύχει τα περισσότερα από κάθε άλλον στο δημοφιλέστατο rally-raid. Aρχής γενομένης το 1991 αριθμεί έξι νίκες με τις μοτοσικλέτες (όλες με Yamaha, πολυνίκης της κατηγορίας) και έξι με αυτοκίνητα (πολυνίκης και σε αυτά, αρχής γενομένης το 2004). Με δεκατρείς νίκες συνολικά είναι ο απόλυτος πολυνίκης του Ντακάρ, ενώ έχει και τις περισσότερες νίκες σε ειδικές διαδρομές…

Ανεπανάληπτοι…

Ουδείς μπορεί να αγνοήσει μερικές ακόμη μεγάλες μορφές, που μπορεί να μην έχουν παγκόσμιο τίτλο στο palmares τους, αλλά κατάφεραν να γευτούν τη χαρά της νίκης στο Ντακάρ από δύο φορές και πάνω. Την αρχή έκανε ο Rene Metge, ο πρώτος πολυνίκης, την πρώτη φορά με Range Rover και τις επόμενες δύο με Porsche. Στην ιστορία πέρασε η τρίτη και τελευταία νίκη του, αφού έφτασε στην πρώτη θέση με την εμβληματική και αριστουργηματική 959.

Ο επόμενος τρις και μη παγκόσμιος πρωταθλητής είναι ο επίσης Γάλλος Pierre Lartigue, με τρεις συνεχόμενες επιτυχίες στο μπάκετ του Citroen ZX. Kι ασφαλώς δεν μπορούμε να παραλείψουμε τον Γάλλο Jean-Louis Schlesser, πρώην οδηγό δοκιμών της Williams F1, που νίκησε το 1999 και το 2000 με το δικίνητο Buggy της Renault που είχε εξελίξει ο ίδιος (ακόμη μια μοναδική περίπτωση, σε ένα μοναδικό αγώνα). Ξεχωριστός επίσης είναι και ο Ιάπωνας Hiroshi Masuoka, που κέρδισε τους αγώνες του 2002 και του 2003 με Mitsubishi Pajero.

Tα αυτοκίνητα

Τα πρώτα χρόνια, στις βορειοαφρικανικές ερήμους κέρδιζαν αυτοκίνητα κατάλληλα διασκευασμένα και με μεγάλες δυνατότητες, που προσέγγιζαν τα αυτοκίνητα παραγωγής του καιρού τους (Range Rover, VW Iltis, Renault 20). Τα πράγματα διαφοροποιήθηκαν σημαντικά από το 1986 και έπειτα, αρχής γενομένης από την Porsche 959, αφού τα αγωνιστικά όπλα του Ντακάρ μεταβλήθηκαν σε αληθινά τέρατα της ερήμου. Σε αυτό βοήθησε και το κλίμα που επικρατούσε και στις ειδικές διαδρομές του WRC, όπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80 βασίλευαν τα υπερόπλα του Group B. Την περίοδο 1987-1990 η ατμόσφαιρα αυτή μεταφέρθηκε (τηρουμένων πάντα των αναλογιών) στα βράχια και της ερήμους της βορειοδυτικής Αφρικής με τα Peugeot 205 T16 και 405 Τ16. Άρχοντας ήταν πάντα η τετρακίνηση, απαραίτητη για να βγει πέρα ένας τέτοιος αγώνας, έστω κι αν χρειάζονταν απαιτητικές διασκευές για να εφαρμοστεί (το Renault 20 turbo που νίκησε το 1982 είναι το μοναδικό αυτοκίνητο αυτού του τύπου που διέθετε τετρακίνηση, ενώ η Porsche 911 που κέρδισε τον αγώνα του 1984 έφερε το σύστημα τετρακίνησης της επερχόμενης 959 και αρχειοθετήθηκε ως Type 953). Tο πρώτο δικίνητο αυτοκίνητο που ανέβηκε στο υψηλότερο σκαλί του βάθρου των νικητών ήταν το Buggy του Schlesser και χρειάστηκαν 16 χρόνια για να κερδίσει ξανά ένα ομοειδές (2WD) αυτοκίνητο, που δεν ήταν άλλο από το Peugeot 2008 DKR του Stephane Peterhansel. Το 2018 ήταν η πέμπτη φορά στην ιστορία του αγώνα που ο θριαμβεύσας δεν είχε τετρακίνηση.

Ο απόλυτος πολυνίκης του αγώνα των αυτοκινήτων δεν είναι άλλος από το Mitsubishi Pajero, που αριθμεί δώδεκα νίκες, αρχής γενομένης το 1985. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η περίοδος 2001-2007, όπου το ιαπωνικό τετρακίνητο κέρδισε το Ντακάρ επτά συνεχόμενες φορές. Από εκεί και πέρα, ουδείς μπορεί να ξεχάσει τα Citroen ZX (τρεις συνεχόμενες νίκες), VW Touareg (τρεις συνεχόμενες νίκες) και Mini ALL4 Racing (τέσσερις συνεχόμενες νίκες).

Η γεωγραφία του αγώνα

Aπό το 1979 μέχρι το 1994 η εκκίνηση του δημοφιλέστατου rally-raid δινόταν στο Παρίσι και η σημαία του τερματισμού έπεφτε στο Ντακάρ (εξαίρεση το 1992, όπου τα αυτοκίνητα ολοκλήρωσαν για μία και μοναδική φορά στο Κέιπ Τάουν). Στη συνέχεια ο τόπος εκκίνησης άλλαξε αρκετές φορές και η Πόλη του Φωτός έδωσε τη θέση της στο Αράς, το Κλερμόν Φεράν, την Βαρκελώνη, τη Μασσαλία και τη Λισαβόνα. Σταδιακά η πολιτική κατάσταση στις χώρες της βορειοδυτικής Αφρικής άρχισε να αλλάζει και να γίνεται όλο και πιο ρευστή, με αποτέλεσμα ο αγώνας του 2008 να μη διεξαχθεί καθόλου. Η βία, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις και οι κάθε είδους ένοπλες αντάρτικες ομάδες ήταν πια μια μόνιμη απειλή για όλους και έπρεπε να παρθούν γενναίες αποφάσεις. Έτσι λοιπόν, το 2009 ο αγώνας μεταφέρθηκε στις χώρες της Λατινικής Αμερικής (Χιλή, Αργεντινή, Βολιβία, Περού), όπου το εξωτερικό περιβάλλον και το ανάγλυφο του εδάφους είχαν αρκετές ομοιότητες με εκείνο των βορειοαφρικανικών ερήμων. Παράλληλα, δόθηκε η ευκαιρία να ξεκινήσει να διεξάγεται και αγώνας για μια ακόμη κατηγορία οχημάτων, τις τετράκυκλες μοτοσικλέτες (quads), με μεγάλη επιτυχία μέχρι στιγμής. Τί να κάνουμε, ο ανθρώπινος ηρωισμός δε μπόρεσε ποτέ να τα βάλει με τα μίση και τα πάθη του είδους μας! Ευτυχώς, το οπωσδήποτε παρακινδυνευμένο εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία και οι λαοί της Νότιας Αμερικής αγκάλιασαν τον αγώνα, που διατήρησε και εκεί πεντακάθαρα τα στοιχεία του. Ο αγώνας άλλαξε ήπειρο για τρίτη φορά, το 2020, με τη μεταφορά του στα γοητευτικά ερημικά τοπία της Σαουδικής Αραβίας…

Ασφάλεια

Η πιο δύσκολη δουλειά από όλες, καθώς ούτως ή άλλως ο κίνδυνος παραμονεύει παντού σε ένα rally-raid. Δεκάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε αυτά τα 28 χρόνια, κυρίως αναβάτες και θεατές, αλλά και οδηγοί-συνοδηγοί αυτοκινήτων. Μια από τις πιο οδυνηρές στιγμές (και δυστυχώς όχι η μοναδική) έλαβε χώρα το 1995, όταν στη διάρκεια του αγώνα χάθηκε ο σπουδαίος αναβάτης Φαμπρίτσιο Μεόνι, δύο φορές νικητής του αγώνα. Τα προβλήματα αυτού του είδους δεν έχουν εκλείψει και είναι σχεδόν αδύνατο να εξαφανιστούν εντελώς, ωστόσο η διοργάνωση συνεχώς εξελίσσεται με ακόμη περισσότερα και τεχνικά προηγμένα μέσα. Τα ελικόπτερα πηγαινοέρχονται συνεχώς κατά τη διάρκεια του αγώνα, προσπαθώντας να προβλέψουν το κάθε τι, ενώ η τεχνολογική αναβάθμιση της δορυφορικής πλοήγησης είναι πλέον ο πολυτιμότερος βοηθός κάθε αγωνιζόμενου.

ΝΙΚΗΤΕΣ

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ

2023 Al Attiyah-Baumel Toyota GR DKR Hilux 2022 Al Attiyah-Baumel Toyota GR DKR Hilux 2021 Peterhansel-Boulanger Mini John Cooper Works Buggy 2020 Sainz-Cruz Mini John Cooper Works Buggy 2019 Al Attiyah-Baumel Toyota Hilux Dakar 2018: Sainz-Cruz, Peugeot 2008 DKR Maxi 2017: Peterhansel-Cottret, Peugeot 2008 DKR 2016: Peterhansel-Cottret, Peugeot 2008 DKR 2015: Al Attiyah-Baumel, Mini ALL4 Racing 2014: Roma-Perin, Mini ALL4 Racing 2013: Peterhansel-Cottret, Mini ALL4 Racing 2012: Peterhansel-Cottret, Mini ALL4 Racing 2011: Al Attiyah-Gottschalk, VW Touareg 3 2010: Sainz-Cruz, VW Touareg 2 2009: de Villiers-Zitzewitz, VW Touareg 2 2007: Peterhansel-Cottret, Mitsubishi Pajero 2006: Alphand-Picard, Mitsubishi Pajero 2005: Peterhansel-Cottret, Mitsubishi Pajero 2004: Peterhansel-Cottret, Mitsubishi Pajero 2003: Masuoka-Schulz, Mitsubishi Pajero 2002: Masuoka-Maimon, Mitsubishi Pajero 2001: Kleinschmidt-Schulz, Mitsubishi Pajero 2000: Schlesser-Magne, Schlesser-Renault Buggy 1999: Schlesser-Monnet, Schlesser-Renault Buggy 1998: Fontenay-Picard, Mitsubishi Pajero 1997: Shinozuka-Magne, Mitsubishi Pajero 1996: Lartigue-Perin, Citroen ZX 1995: Lartigue-Perin, Citroen ZX 1994: Lartigue-Perin, Citroen ZX 1993: Saby-Seriyes, Mitsubishi Pajero 1992: Hubert Auriol-Monnet, Mitsubishi Pajero 1991: Vatanen-Berglund, Citroen ZX 1990: Vatanen-Berglund, Peugeot 405 T16 1989: Vatanen-Berglund, Peugeot 405 T16 1988: Kankkunen-Piironen, Peugeot 405 T16 1987: Vatanen-Giroux, Peugeot 205 T16 1986: Metge-Lemoyne, Porsche 959 1985: Zaniroli-da Silva, Mitsubishi Pajero 1984: Metge-Lemoyne, Porsche 911 1983: Ickx-Brasseur, Mercedes 280 G 1982: Marreu-Marreau, Renault 20 1981: Metge-Giroux, Range Rover 1980: Kottulinsky-Loffelmann, VW Iltis 1979: Genestier-Terbiaut, Range Rover

ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΕΣ

2023 Kevin Benavides KTM 450 Rally Factory Replica 2022 Sam Sunderland Gas Gas 450 Rally 2021 Kevin Benavides Honda CRF 450 Rally 2020 Ricky Brabec Honda CRF 450 Rally 2019 Toby Price KTM 450 Rally 2018: Matthias Walkner, KTM 450 Rally 2017: Sam Sunderland, KTM 450 Rally 2016: Toby Price, KTM 450 Rally 2015: Marc Coma, KTM 450 Rally 2014: Marc Coma, KTM 450 Rally 2013: Cyril Despres, KTM 450 Rally 2012: Despres, KTM 450 Rally 2011: Mark Coma, KTM 450 Rally 2010: Cyril Despres, KTM 690 Rally 2009: Mark Coma, KTM 690 Rally 2007: Cyril Despres, KTM 690 Rally 2006: Mark Coma, KTM LC4 660R 2005: Cyril Despres, KTM LC4 660R 2004: Nani Roma, KTM LC4 660R 2003: Richard Sainct, KTM LC4 660R 2002: Fabrizio Meoni, KTM LC8 950R 2001: Fabrizio Meoni, KTM LC4 660R 2000: Richard Sainct, BMW F650RR 1999: Richard Sainct, BMW F650RR 1998: Stephane Peterhansel, Yamaha YZE 850T 1997: Stephane Peterhansel, Yamaha YZE 850T 1996: Edi Orioli, Yamaha YZE 850T 1995: Stephane Peterhansel, Yamaha YZE 850T 1994: Edi Orioli, Cagiva Elefant 900 1993: Peterhansel, Yamaha YZE 850T 1992: Peterhansel, Yamaha YZE 850T 1991: Peterhansel, Yamaha YZE 750T 1990: Orioli, Cagiva Elefant 900 1989: Gilles Lalay, Honda NRX 800V 1988: Edi Orioli, Honda NRX 800V 1987: Cyril Neveu, Honda NRX 750V 1986: Cyril Neveu, Honda NRX 750V 1985: Gaston Rahier, BMW R100 GS 1984: Gaston Rahier, BMW R100 GS 1983: Hubert Auriol, BMW R100 GS 1982: Cyril Neveu, Honda XR 550 1981: Hubert Auriol, BMW R80 G/S 1980: Cyril Neveu, Yamaha XT 500 1979: Cyril Neveu, Yamaha XT 500

QUADS

2023 Alexandre Giroud Yamaha Raptor 700 2022 Alexandre Giroud Yamaha Raptor 700 2021 Manuel Andújar Yamaha Raptor 700 2020 Ignacio Casale Yamaha Raptor 700 2019 Nicolás Cavigliasso Yamaha Raptor 700 2018: Ignacio Casale, Yamaha 2017:Sergey Karyakin, Yamaha 2016: Marcos Patronelli, Yamaha 2015: Rafal Sonik, Yamaha 2014: Ignacio Casale, Yamaha 2013: Marcos Patronelli, Yamaha 2012: Alejandro Patronelli, Yamaha 2011: Alejandro Patronelli, Yamaha 2010: Marcos Patronelli, Yamaha 2009: Josef Machacek, Yamaha

ΦΟΡΤΗΓΑ

2023 Janus van Kasteren, Iveco 2022 Dmitry Sotnikov, Kamaz 2021 Dmitry Sotnikov, Kamaz 2020 Andrey Karginov, Kamaz 2019 Eduard Nikolaev, Kamaz 2018: Eduard Nikolaev, Kamaz 2017: Eduard Nikolaev, Kamaz 2016: Gerard de Rooy, Iveco 2015: Ayrat Mardeev, Kamaz 2014: Andrey Kaginov, Kamaz 2013: Eduard Nikolaev, Kamaz 2012: Gerald De Rooy, Iveco 2011: Vladimir Chagin, Kamaz 2010: Vladimir Chagin, Kamaz 2009: Firdaus Kabirov, Kamaz 2007: Hans Stacey, Man 2006: Vladimir Chagin, Kamaz 2005: Firdaus Kabirov, Kamaz 2004: Vladimir Chagin, Kamaz 2003: Vladimir Chagin, Kamaz 2002: Vladimir Chagin, Kamaz 2001: Karel Loprais, Tatra 2000: Vladimir Chagin, Kamaz 1999: Karel Loprais, Tatra 1998: Karel Loprais, Tatra 1997: Johann-Peter Reif, Hino 1996: Viktor Moskovskikh, Kamaz 1995: Karel Loprais, Tatra 1994: Karel Loprais, Tatra 1993: Francesco Perlini, Perlini 1992: Francesco Perlini, Perlini 1991: Jacques Houssat, Perlini 1990: Giorgio Villa, Perlini 1988: Karel Loprais, Tatra 1987: Jan De Rooy, DAF 1986: Giacomo Vismara, Mercedes-Benz 1985: Jost Capito, Mercedes-Benz 1984: Pierre Lalleu, Mercedes-Benz 1983: George Groine, Mercedes-Benz 1982: George Groine, Mercedes-Benz 1981: Adrien Villette, ALM/ACMAT 1980: Ataquat, Sonacome