Υπάρχουν τόσα πολλά που θα μπορούσε να σου διηγηθεί η Monza, αν είχε φωνή, αφού είναι ολόκληρη μια ιστορία νίκης, ήττας, δράματος και ταχύτητας από την πρώτη ημέρα της ύπαρξής της μέχρι σήμερα.

Από πού να αρχίσει κάποιος να μιλάει για τη Monza; Aρκεί μια σχεδόν τηλεγραφική αναφορά, με χοντρά γράμματα, ώστε να πειστεί κάποιος για την ιδιαιτερότητα αυτού του αυτοκινητοδρομίου, χωρίς να χρειάζεται καν να ανατρέξει στα ηρωϊκά στα χρόνια της προ Formula 1 εποχής:

H απίστευτη (πρώτη) νίκη της Maserati το 1953, οι μυθικές Mercedes W196 που κατακυρίευσαν την πίστα το 1955, η εξωπραγματική παράταξη των stremline μονοθεσίων το 1956 (χρονιά που είδαμε εκεί για τελευταία φορά την Bugatti κι ας μη κατάφερε να τρέξει στον αγώνα), τα Cooper με τον κινητήρα πίσω (η άμαξα αυτή τη φορά δεν έσερνε τα άλογα), ο ονειρικός καταπέλτης (το επικλινές) που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά το 1960, όταν οι δεινόσαυροι (τα μονοθέσια με τον κινητήρα μπροστά) πέτυχαν εκεί την ύστατη νίκη τους.

Σε αυτά όλα προστίθεται το δράμα του 1961 με το θάνατο του φον Τριπς και τους 14 νεκρούς θεατές, τους τιφόζι να σηκώνουν στον αέρα τον Λουντοβίκο Σκαρφιότι το 1966 (ήταν η τελευταία νίκη Ιταλού οδηγού στη Monza μέχρι σήμερα, την απίστευτη νίκη του Τζον Σέρτις με τη Honda και το προσπέρασμα στην τελευταία στροφή του τελευταίου γύρου.

Ακόμα, τον Γιόχεν Ριντ να σκοτώνεται εκεί το 1970 και να κερδίζει ύστερα από λίγο καιρό το πρωτάθλημα μετά θάνατον. Κι αφού πάρουμε μια ανάσα, θα θυμηθούμε τον τερματισμό των πέντε πρώτων μονοθεσίων το 1971, που ολοκλήρωσαν σχεδόν όλα μαζί, με τον άνθρωπο που έριχνε την καρό σημαία να μη προλαβαίνει καλά-καλά να την κατεβάσει.

Πάνω από όλα όμως, η Monza είναι από συναισθηματικής πλευράς το σπίτι της Ferrari. Είκοσι φορές έχει κερδίσει το όρθιο αλογάκι εκεί μέσα (McLaren 10, Mercedes 9, Alfa Romeo 8, Williams 6, Lotus 5). Πιο μεγάλες στιγμές για τη Monza και για τη Ferrari, στα πιο νεώτερα χρόνια, η νίκη του Τζόντι Σέκτερ που συνοδεύτηκε με την κατάκτηση των παγκόσμιων πρωταθλημάτων το 1979 και η νίκη του Μίκαελ Σουμάχερ το 2000.

To αυτοκινητοδρόμιο της Monza κατασκευάστηκε στα χρόνια της δεκαετίας του ’20 με αρχική διαδρομή που συνολικά έφτανε τα 10 χιλιόμετρα. Εγκαινιάστηκε από τον δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι το 1922 και τους πρώτους καιρούς, αναδείχθηκαν εκεί οδηγοί μυθικοί στις ημέρες μας: Μπορντίνο, Σαλαμάνο, Αντόνιο Ασκάρι, Μπενουάστ, Σιρόν, Νουβολάρι, Φαγκιόλι. Ήταν η εποχή των Fiat, Delage, Bugatti και Α. Romeo. Πρωταγωνιστής των χρόνων που όλα είχαν ηρωικό χαρακτήρα ήταν κι ο θάνατος. Το 1924 χτύπησε τον Ζβορόφσκι στη «Λέσμο» και το 1928 αφάνισε την Τalbot του Ματεράσι. Καταστροφικό αποδείχθηκε το 1933 για τους Τσαϊκόφσκι, Μπορζακίνι και Καμπάρι, που χάθηκαν στο ιταλικό GP. Τα δυστυχήματα ανάγκασαν τους οργανωτές να αλλάξουν τη διαδρομή το 1934 και να τη μειώσουν κατά 3 χλμ. Το τοπίο έξω από το Μιλάνο έγινε τα επόμενα χρόνια το θέατρο ενός φοβερού ιταλογερμανικού ανταγωνισμού: Οι Αlfa Romeo του Enzo Ferrari με δύναμη πυρός το Νουβολάρι εναντίον των Μercedes ; Auto Union, που κυβερνούσαν οι Στουκ, Ροζμάγιερ, Καρατσιόλα. Αποτέλεσμα ήταν το ηθικό των Λατίνων να υποστεί πλήγμα, αφού οι Τεύτονες τους κέρδισαν σε τρεις συνεχόμενους αγώνες. Ο ίδιος ο «Νούβι» το 1938 νίκησε για τελευταία φορά το σιρκουί, στο κοκ-πιτ ενός Auto Union.

Σύντομα άρχισε ο πόλεμος και οι κινητήρες σίγησαν ως το 1948, που ο Βιμίλ με την Αlfa Romeo νίκησε τον αγώνα. Η συνέχεια ανήκε στους Ιταλούς, που έζησαν θριάμβους με τον Ασκάρι και τη Ferrari F2. Ο Φαρίνα απέδειξε πως άξιζε τον τίτλο του πρώτου πρωταθλητή της Φόρμουλα 1, κερδίζοντας, με μία λαμπρή εμφάνιση στο τιμόνι της Αlfetta, την αναμέτρηση του 1950.

Η σειρά της Μaserati ήρθε το 1953, όταν ο Φάντζιο έφερε πρώτη στο τέρμα την «250F», επωφελούμενος μιας εξόδου του Ασκάρι. Ο Αλμπέρτο, γιος του Αντόνιο, χάθηκε στην «Κούρβα Βιαλόνε» το 1955, με σπασμένο τον τροχό της Ferrari sportcar που δοκίμαζε.

Τέσσερις φορές τα αυτοκίνητα αγωνίστηκαν στο κεκλιμένο επίπεδο της πίστας, αλλά η αντίδραση των Βρετανών για τη δοκιμασία του «καταπέλτη» δεν επέτρεψε τη χρήση του μετά το 1961. Μαύρη ήταν εκείνη η χρονιά για το ιταλικό GP, λόγω της απώλειας του Φον Τριπς και 11 θεατών σ’ ένα απρόβλεπτο δυστύχημα. Η πίστα αποδείχθηκε τραγική και για τις Lotus, που τα επόμενα χρόνια θρήνησαν εκεί δύο μεγάλους πιλότους, τους Γιόχεν Ριντ (1970) και Ρόνι Πέτερσον (1978).

Συναρπαστικές ήταν οι αναμετρήσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’60 στην άσφαλτο της Μόντσα, που είχε γίνει ακόμη ταχύτερη. Η τεχνική του «slip-streaming» των οδηγών και οι… τιτανομαχίες στην «Παραμπόλικα» έμειναν στην ιστορία, όπως και ο τερματισμός του 1971. Η προσθήκη δύο «σικέιν» το 1972 άλλαξε τον αγώνα για πάντα, δίνοντάς του τη διαφορετική κι εξίσου ταχύτατη «φυσιογνωμία», που απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα.

ΤΟ ΣΗΜΑΔΙΑΚΟ 1978

Σαράντα πέντε πέρασαν από το Ιταλικό GP του 1978, στο «ναό της ταχύτητας» στη Monza, όπου τραυματίστηκε θανάσιμα ο μεγάλος Σουηδός πιλότος της Lotus Ρόνι Πέτερσον. Αυτό ήταν ένα από τα πιο μεγάλα δράματα στη Formula 1, από εκείνα μάλιστα που πολύ δύσκολα ξεχνιούνται…

Ο Μario Andretti ήθελε πια ένα μόνο βαθμό στην Ιταλία για να κατακτήσει τον τίτλο, τον οποίο και πήρε, σε Grand Prix όμως δεν επρόκειτο να νικήσει ξανά. Ο ιδιοφυής Colin Chapman κατακτούσε ένα ακόμη παγκόσμιο πρωτάθλημα κατασκευαστών, χωρίς να γνωρίζει πως κανένα άλλο δε θα ακολουθούσε. Στην υπέροχη «79» θα έρχονταν και άλλες διακρίσεις, όμως άλλο στεφάνι νίκης δε χαράχθηκε στην δική της αεροτομή. Για την ομάδα και τους συντελεστές της, ήταν ένας σημαδιακός αγώνας.

Για την ιστορία, την Monza του 1978 την κέρδισε ο Niki Lauda με την Brabham. Eκείνη ήταν η τελευταία νίκη της Alfa Romeo ως κατασκευαστή κινητήρων F1, καθώς τέτοιο αποτέλεσμα δεν πήρε όταν ξαναγύρισε στα GP με δικό της μονοθέσιο, στην εποχή των turbo…

Το 1979, ανακοινώθηκε ότι το Autodromo Dino Ferrari, γνωστό και ως Imola, θα φιλοξενούσε το ιταλικό Grand Prix για το 1980, ενώ η Monza θα υποβαλλόταν σε μια σημαντική αναβάθμιση, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής ενός νέου συγκροτήματος pit. Στη μοναδική διοργάνωση του Ιταλικού GP στην Imola κέρδισε ο Βραζιλιάνος Nelson Piquet, μετά την εγκατάλειψη των δύο turbo Renault των Jean Pierre Jabouille και René Arnoux.

Το ιταλικό GP επέστρεψε στη Monza το 1981 και έκτοτε έμεινε εκεί. Η πίστα της Imola δεν έμελλε να εγκαταλείψει τη F1, καθώς φιλοξενεί το Grand Prix του San Marino. Τον αγώνα του 1981 κέρδισε το τότε ανερχόμενο αστέρι Alain Prost με την Renault turbo, επιτυχία που επανέλαβε στον συναρπαστικό αγώνα του 1985, αυτή τη φορά οδηγώντας για τη McLaren.

Το 1988 σημειώθηκε μια αξέχαστη νίκη. Καθώς η McLaren είχε κερδίσει όλους τους αγώνες μέχρι το ιταλικό Grand Prix, ο Prost αποσύρθηκε με προβλήματα στον κινητήρα και ο ομόσταυλός του Ayrton Senna είχε μια σύγκρουση δύο γύρους πριν το τέλος. Ο Αυστριακός Gerhard Berger με Ferrari πήρε τη νίκη, ακολουθούμενος από τον Alboreto σε ένα αναπάντεχο 1-2 για τη Scuderia. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αξιομνημόνευτο, επειδή ο Enzo Ferrari είχε φύγει από τη ζωή ένα μήνα πριν από αυτό το γεγονός. Το 1989 είδε τον Prost να κερδίζει, αλλά ο Senna πήρε τη νίκη την επόμενη χρονιά. Το 1991 είδε μια μάχη μεταξύ του Senna και των δύο οδηγών της Williams, ενώ ο Βραζιλιάνος κέρδισε ξανά το 1992 και το 1993 είδε τους οδηγούς της Williams Alain Prost και Damon Hill να δίνουν σκληρή μάχη, με τον κινητήρα του πρώτου να παθαίνει βλάβη και τον Hill να παίρνει τη νίκη.

Το 1994 η δεύτερη καμπύλη Lesmo επιβραδύνθηκε, αλλά ο αγώνας κινδύνευσε να ακυρωθεί λόγω των γραφειοκρατικών και περιβαλλοντικών δυσκολιών που προέκυπταν από την τροποποίηση της πίστας. Άλλες αλλαγές έγιναν το 1995 στην Curva Grande, στην Variante della Roggia και στις δύο στροφές Lesmo. Το 1996 ο Michael Schumacher κέρδισε για τη Ferrari, στην πρώτη χρονιά του στους κόλπους της Scuderia. Τέσσερα χρόνια αργότερα η δεκαετία ξεκίνησε με μια σειρά νικών της ιταλικής ομάδας (2000, 2002, 2003, 2004).

Ο Michael Schumacher, ο πιο επιτυχημένος οδηγός με τα «κόκκινα», έχοντας πανηγυρίσει με τα μονοθέσια της Ferrari 5 τίτλους και 72 νίκες, έκανε το 2006 στη Monza την 70η νίκη του με το όρθιο αλογάκι κι αυτή ήταν ίσως η πιο σημαντική στην λαμπερή σταδιοδρομία του. Η μάχη για το πρωτάθλημα με αντίπαλο τον Fernando Alonso ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Και οι δύο είχαν πιθανότητες μεγάλες, αλλά ο Ισπανός είχε ένα υγιές προβάδισμα στη βαθμολογία. Οι φήμες που ήθελαν τον Schumi να αποσύρεται από την ενεργό δράση στο τέλος της περιόδου φούντωναν. Επιβεβαιώθηκαν στις 10 Σεπτεμβρίου, αφού όμως ο Γερμανός είχε δει πρώτος την καρό σημαία για τελευταία φορά στην Ιταλία. Η χαρά μεταβλήθηκε σε λύπη, με τους tifosi πλέον να ελπίζουν πως ο Michael θα έπαιρνε τον 8ο τίτλο της καριέρας του, τον 6ο με την ομάδα της καρδιάς τους. Κι ενώ δεν τα κατάφερε, εκείνο το απόγευμα στη Monza ήταν τόσο έντονο, που μνημονεύεται μέχρι σήμερα.

Στο Iταλικό GP του 2008 ο Sebastian Vettel έγινε ο νεότερος οδηγός στην ιστορία που κέρδισε αγώνα της F1. Σε ηλικία 21 ετών και 74 ημερών, ο Vettel έσπασε το ρεκόρ του Fernando Alonso στο Grand Prix της Ουγγαρίας το 2003 κατά 317 ημέρες, καθώς κέρδισε σε υγρές συνθήκες στη Monza. O Γερμανός διατήρησε το ρεκόρ μέχρι το Ισπανικό GP του 2016, στο οποίο νίκησε ο Max Verstappen. Ο Vettel κέρδισε επίσης το 2011, μετά από ένα θεαματικό πέρασμα στην Curva Grande, περνώντας με την Redbull τον Fernando Alonso από την εξωτερική.

Πολυνίκες του αγώνα είναι οι Michael Schumacher (1996, 1998, 2000, 2003, 2006) και Lewis Hamilton (2012, 2014, 2015, 2017, 2018). Στο Ιταλικό GP του 2020 σημειώθηκε ο ταχύτερος γύρος κατατακτήριων δοκιμών που έγινε ποτέ στη Monza, από τον Βρετανό επτά φορές παγκόσμιο πρωταθλητή σε χρόνο 1:18.887 με μέση ταχύτητα 264,362 χλμ/ώρα. Δεύτερος σε επιτυχίες στο αυτοκινητοδρόμιο της Monza είναι ο Nelson Piquet (παγκόσμιος πρωταθλητής 1981, 1983, 1987) με τέσσερις νίκες. Η Ferrari έχει κερδίσει 20 φορές το Ιταλικό Grand Prix στην έδρα της.