Πριν από 70 ακριβώς χρόνια αυτό το μήνα, ο αληθινός «Iron Man», πέτυχε έναν ασύλληπτο άθλο, όμοιος του οποίου δεν πρόκειται να επαναληφθεί ποτέ από άλλο θνητό στις πίστες.

Τα ελαστικά της βολίδας στρεβλώνονται μέχρι τα άκρα, σφυρίζοντας σαν τρελά πάνω στις πέτρινες πλάκες της οβάλ αρένας καθώς ο ήρωας στρίβει αριστερά το τιμόνι. Τα τραντάγματα του πλαισίου, καθώς αυτό αναπηδά ακατάπαυστα πάνω στα τούβλα, αποτελούν αληθινό μαρτύριο για το σώμα του, το οποίο γρονθοκοπείται αλύπητα στο πιλοτήριο από έναν αόρατο, ορκισμένο για εκδίκηση πυγμάχο.

Ο βροντερός ήχος από τον τετρακύλινδρο κινητήρα, που βρίσκεται μόλις μπροστά από τον μικρόσωμο μα σιδερόμπρατσο αυτό άντρα, τρυπώνει σαν μανιασμένος κεραυνός στα αφτιά του, ενώ το λάδι που ξεχύνετε απ’ τις βαλβίδες βάφει σταδιακά μαύρο το πρόσωπό του. Το φούμο του «πολεμιστή» αρχίζει σιγά-σιγά να μπαίνει στη θέση του.

Οι θεατές στις κατάμεστες κερκίδες, που ξεπερνούν τις 300 χιλιάδες, ορθώνονται στις μύτες των ποδιών τους, τεντώνοντας το λαιμό για να θαυμάσουν τον παράτολμο αυτό ακροβάτη ο οποίος συνεχίζει να αψηφά το μαρτύριο στο πιλοτήριο καθώς παλεύει για επιβίωση σε αυτόν τον αληθινό «γύρο του θανάτου».

Οι αναθυμιάσεις από τον κινητήρα μεθούν το κεφάλι του και παρόλο που νιώθει να του προκαλεί όλο και μεγαλύτερη «εξάρτηση» η μυρωδιά της νίκης, ο ίδιος γνωρίζει πως το μεγάλο στοίχημα -και ο μεγαλύτερος εθισμός- δεν είναι να κερδίσει την κούρσα αλλά να ξεγελάσει τη μοίρα του και να παραμείνει ζωντανός. 

Καθώς βγαίνει από τη στροφή, ισορροπώντας με μαεστρία τη «φευγάτη» ουρά της βολίδας του, οι χρυσαφένιες ακτίδες του ήλιου λούζουν με φως τις μακριές εξατμίσεις της, οι οποίες περνούν μόλις εκατοστά από τα λεπτά τοιχώματα του πιλοτηρίου. Παρόλο που οι βαθμοί σε αυτό ξεπερνούν τους 75 Κελσίου (κάνοντάς το σωστό καμίνι), ο ήρωας με την κοντομάνικη μπλούζα, το λεπτό παντελόνι και την ατσάλινη ψυχή αρνείται πεισματικά να παραδοθεί. Άλλες 799 αριστερές στροφές κι όλα τελειώνουν...

Το όνομα Bill Vukovich μπορεί να μην λέει κάτι στους περισσότερους από εσάς, ωστόσο, στατιστικά μιλώντας, ο ήρωας από τη «χώρα η οποία δεν υπάρχει πια πάνω στο χάρτη», αποτελεί έναν από τους πιο επιτυχημένους -και προσωπικούς αγαπημένους μου- πιλότους που αγωνίστηκαν ποτέ στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της Formula 1.

Από το 1950 μέχρι το 1960 η θρυλική κούρσα των 500 μιλίων της Indianapolis (η οβάλ αρένα με τα τούβλα) αποτελούσε, όλως παραδόξως, μέρος του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος της F1 και ο πιλότος από τη Γιουγκοσλαβία έγραψε κάποτε εκεί ιστορία με χρυσά γράμματα. 

Ο Σέρβος ήρωας ξεκίνησε την καριέρα του σε χωμάτινες οβάλ πίστες, ντριφτάροντας με απαράμιλλη φινέτσα τα dirt cars που πιλόταρε, σε μια εποχή κατά την οποία οι πιλότοι πληρώνονταν ελάχιστα και ρίσκαραν τα μέγιστα. Μέχρι να φτάσει η επόμενη κούρσα, συνήθως ξόδευαν τα μετρητά που κέρδιζαν από τον προηγούμενο αγώνα (τα περισσότερα σε ποτά στο μπαρ) ζώντας τη ζωή τους λες και αυτή ήταν η τελευταία τους μέρα. Για πολλούς από αυτούς, όντως ήταν.

Ο Vukovich δεν ήθελε απλώς να κερδίσει το Indy 500. Είχε ψύχωση με το να προηγηθεί σε όλους τους γύρους που θα συμπλήρωνε στην πίστα. Μεταξύ 1952 και 1955 οδήγησε την κούρσα για 485 γύρους (το 71% από όσους συμπλήρωσε) παραμένοντας κυριολεκτικά αξεπέραστος μέχρι τη στιγμή που άφησε την τελευταία του πνοή πάνω στις πέτρινες πλάκες της.

Η κούρσα του 1953 έχει περάσει στην ιστορία ως το «πιο καυτό Indy όλων των εποχών» και ο Vukovich κατάφερε να την κερδίσει πίσω από το τιμόνι μιας Kurtis Kraft-Offenhauser για λογαριασμό του Frank Kurtis, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν (όπως ανακάλυψα ύστερα από έρευνα) Franjo Kuretić. O πασίγνωστος αυτός «Αμερικανός» είχε ρίζες από τον Κροατία και άρα ήταν επίσης γιουγκοσλάβικης καταγωγής. 

Οι βαθμοί στο πιλοτήριο της αγωνιστικής Kurtis θα πρέπει να ξεπερνούσαν τους 75 Κελσίου εκείνη τη μέρα και ο Σέρβος άσος, εν αντιθέσει με τη συντριπτική πλειοψηφία των αντιπάλων του, που σταματούσαν ο ένας μετά τον άλλο εξαντλημένοι στα pits για να παραδώσουν τη βολίδα τους στα χέρια ενός ξεκούραστου συναδέλφου τους, δεν δέχτηκε να ανακουφιστεί από κανέναν.

Ο Tony Bettenhausen, που ολόκληρο τον Μάιο δεν επέστρεφε ποτέ από την πίστα στο σπίτι του προτού φύγει απ’ αυτήν κι ο τελευταίος οπαδός που αναζητούσε ένα αυτόγραφο από το χέρι του, εγκατέλειψε την κούρσα λόγω θερμικής εξάντλησης. Το δε κουρασμένο πρόσωπο του Carl Scarborough, ο οποίος λιποθύμησε μόλις επέστρεψε στα pits, έμοιαζε να ταξιδεύει ήδη προς τον άλλο κόσμο. Ο Αμερικανός δεν άργησε να ξεψυχήσει...

Φανταστείτε τον εαυτό σας για δεκαπέντε λεπτά μόνο, χωρίς κλιματιστικό στο αυτοκίνητο μέσα στον καύσωνα του καλοκαιριού της Κύπρου και μετά σκεφτείτε το εξής: Η κούρσα στο Indy, την οποία οι παράτολμοι ήρωες της εποχής κέρδιζαν γράφοντας γύρους που είχαν μέση ταχύτητα 225 χλμ./ώρα, είχε διάρκεια γύρω στις 4 ώρες. 

Εάν όχι η πνευματική, τότε η σωματική και κυρίως η ψυχική δύναμη που έβαζες για να κερδίσεις έναν αγώνα τη δεκαετία του 1950, ήταν η εικοσαπλάσια σε σχέση με σήμερα. Όσοι έχουν δει την ταινία Gladiator γνωρίζουν πολύ καλά τι θέλω να πω.

Ο Vukovich προηγήθηκε στους 195 από τους 200 γύρους του αγώνα (!) και ένα χρόνο αργότερα επανέλαβε τον άθλο του, κερδίζοντας και την κούρσα του 1954 που ήταν σχεδόν το ίδιο εξαντλητική. Ο μόνος αντίπαλος που κατάφερε να κρατηθεί στην ουρά του ήταν ο σκληροτράχηλος Jimmy Bryan, άλλος ένας πιλότος καμωμένος από σίδηρο, του οποίου η μπροστινή ανάρτηση είχε σπάσει, κάνοντας το «βίο αβίωτο» για τον ίδιο στο πιλοτήριο με όλες εκείνες τις απάνθρωπες δονήσεις πάνω στα τούβλα.

Κάτι παρόμοιο με τον Vukovich είχε πετύχει και ο θρυλικός Juan-Manuel Fangio (ο μεγάλος 5 φορές παγκόσμιος πρωταθλητής της F1) όταν κέρδισε το 1955 με τη δική του Mercedes W196 το Grand Prix στην πατρίδα του Αργεντινή. Όπως ο Σέρβος ήρωας, έτσι κι ο Fangio πιλόταρε μόνος τη βολίδα του εκείνο το καυτό απόγευμα στο Μπουένος Άιρες, κερδίζοντας την κούρσα μπροστά από τη Ferrari 625, της οποίας το πιλοτήριο μοιράστηκαν οι Gonzalez, Farina και Trintignant, που προσπάθησαν να ανακουφίσουν ο ένας τον άλλο στον τρίωρο αγώνα. Φανταστείτε σήμερα τον Hamilton να μπορεί να ξεκάνει με τη δική του Mercedes ολομόναχος την συνδυαστική δύναμη (και μυαλό) των Leclerc, Sainz και Vettel μαζί για να πετύχει, όπως οι πιο πάνω ήρωες, έναν ασύλληπτο άθλο. 

Σαν σκέφτομαι ότι οι σημερινοί οπαδοί της F1 γράφουν συχνά στα social media τη λέξη GOAT δίπλα από το όνομα ενός από τους σύγχρονους πιλότους (ευτυχώς που την εποχή μου δεν υπήρχε αυτός ο χαρακτηρισμός) μου έρχεται ταμπλάς, αφού μόνο ανιστόρητους μπορεί να τους πει κανείς που δεν γνωρίζουν ότι «ήρωες μεγατόνων», όπως ο Vukovich και ο Fangio που είχαν ατσάλινη ψυχή, έγραψαν ιστορία με ανεξίτηλα γράμματα στις πίστες πολύ πριν εμφανιστούν οι δικές τους «αγωνιστικές κατσίκες».

***

Υπάρχει μια φωτογραφία, από τις αγαπημένες μου (βλέπε πιο κάτω), η οποία απεικονίζει τον Vukovich λίγο μετά την συγκλονιστική νίκη του στο «καυτό» Indy 500 του 1953. Ο ίδιος έχει μόλις σκουπίσει το κατάμαυρο από το λάδι -και σχεδόν αγνώριστο- πρόσωπό του, τοποθετώντας το βρεγμένο κουρέλι (με το οποίο έχει αφαιρέσει το «φούμο» του πολεμιστή) στο κεφάλι του. Έχει βγάλει τα παπούτσια για να ανακουφίσει τα κουρασμένα πόδια του, ανάβοντας ένα τσιγάρο στην προσπάθειά του να καλμάρει από το απάνθρωπο στρες το οποίο έχει υποστεί τις προηγούμενες τέσσερεις ώρες. Δεν μπορεί να ακούσει ούτε λέξη στην κυριολεξία, αφού τα αφτιά του βουίζουν ακόμη από τον βροντερό θόρυβο του κινητήρα. Η ακοή του, όμως, θα επιστρέψει σύντομα. Στο πλευρό του, η αγαπημένη του γυναίκα, Esther, προσπαθεί να τον συνεφέρει με ένα ποτό, καθώς το βλέμμα του ταξιδεύει ακόμη με 250 χλμ./ώρα προς την επόμενη στροφή. Προς την επόμενη νίκη. Κανείς δεν το αισθάνεται γύρω του, ο ίδιος όμως ζει και αναπνέει για την ώρα εκείνη που θα κληθεί πάλι να αναμετρηθεί με τον χάροντα πάνω στα αιματοβαμμένα τούβλα._Δημήτρης Γιόκκας

Περισσότερα στο βιβλίο μου «Ύμνος στην Ταχύτητα» - Δημήτρης Γιόκκας 2020 

Bill Vukovich: ο αληθινός «Iron Man»