Το μικρό διθέσιο sport μοντέλο της ιταλικής εταιρείας με τον κινητήρα τοποθετημένο στο κέντρο, έχει την επέτειό του, καθώς συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ημέρα που εμφανίστηκε στον κόσμο της Αυτοκίνησης.

Πηγή έμπνευσης για το τόσο χαρακτηριστικό Fiat X1/9 ήταν το Autobianchi Runabout concept, που σχεδιάστηκε στο studio Bertone υπό την διεύθυνση του Marcello Gandini και παρουσιάστηκε επίσημα το 1969, εντυπωσιάζοντας το ευρύ κοινό.

Το πρωτότυπο εκείνο χρησιμοποιούσε τον κινητήρα του A112. Τρία χρόνια αργότερα η εταιρεία του Nuccio Bertone έβαλε την υπογραφή της και στην έκδοση παραγωγής που προέκυψε, μετά τον εξορθολογισμό επί χάρτου των αρχικών σχεδιαστικών ιδεών και με το έμβλημα της Fiat, που αντικαθιστούσε έτσι το μακροημερεύσαν και επιτυχημένο 850 Spider.

Το μικρό sport πισωκίνητο μοντέλο με τον κινητήρα στο κέντρο προκάλεσε αμέσως το ενδιαφέρον, τόσο με τον νεανικό του χαρακτήρα, όσο και με την απόφαση-έκπληξη της ιταλικής εταιρείας να προσθέσει στη γκάμα της μια κατασκευή με αυτή την ασυνήθιστη διάταξη για τον κυβισμό της και για την κατηγορία αμαξώματος που ανήκε. Λέγεται ότι τους όποιους δισταγμούς των στελεχών της Fiat απόδιωξε ο ίδιος ο Τζιάνι Ανιέλι, δίνοντας την τελική εντολή για την παραγωγή ενός αυτοκινήτου που του άρεσε πάρα πολύ.

Ο 1.3 λίτρων κινητήρας των 74 ίππων που χρησιμοποιούσε το αυτοκίνητο προερχόταν από το 128 Sport, όπως επίσης και το κιβώτιο ταχυτήτων. Το τετρακύλινδρο μηχανικό σύνολο ήταν τοποθετημένο στο κέντρο και εγκάρσια, ακριβώς πίσω από την καμπίνα, ενώ οι προδιαγραφές του για να ικανοποιήσει τις όποιες sport προσδοκίες των χειριστών του Χ1/9 ήταν πολύ καλές. Παρά τον περιορισμό από τις διαστάσεις, οδηγός και συνοδηγός μπορούσαν άνετα να βολευτούν στα καθίσματά τους, ακόμη κι αν ήταν μεγαλόσωμοι. Η ελαφριά τύπου targa οροφή αφαιρείτο χωρίς καμία χρονοτριβή και αποθηκευόταν κάτω από το εμπρός καπό, όπου υπήρχε ειδική θέση για εκείνη.

Aπό τα 1.3 στα 1.5 λίτρα

Εμπορικός στόχος του X1/9, που δεν ακολούθησε στην ονοματολογία του τους συνήθεις τριψήφιους κωδικούς της Fiat διατηρώντας αυτήν που είχε ως πρωτότυπο, ήταν το απανταχού νεανικό κοινό. Ιδιαίτερα δε εκείνο της αγοράς των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, στην οποία η ιταλική εταιρεία ήθελε να σταδιοδρομήσει. Η παραγωγή του, ολοκληρωνόταν σε δύο στάδια: Στο πρώτο διαμορφωνόταν το αμάξωμα στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Bertone στο Torino, ενώ στο δεύτερο μεταφερόταν στο Lingotto, όπου η Fiat αναλάμβανε τα υπόλοιπα.

Το X1/9 ήταν ένα από τα πολύ λίγα μικρά sport μοντέλα που επέζησε από τη μεγάλη ενεργειακή κρίση της περιόδου 1973-1974, χάρις και στην οικονομική λειτουργία του κινητήρα του, επιδεικνύοντας εξαιρετική αντοχή. Το 1975 οι εκδόσεις που προορίζονταν για τις ΗΠΑ αναγκάστηκαν να… πνιγούν λιγάκι, εξαιτίας των νέων κανονισμών για τις εκπομπές καυσαερίων και για την οδική ασφάλεια, μειώνοντας την ισχύ τους στους 63 ίππους και αυξάνοντας το μέγεθος του προφυλακτήρα τους. Ένα χρόνο αργότερα μπήκαν στο πρόγραμμα παραγωγής οι πρώτες δεξιοτίμονες εκδόσεις, ενώ το 1978 το μοντέλο αναβαθμίστηκε με τον μεγαλύτερο κινητήρα των 1.5 λίτρων και ισχύος 84 ίππων, ο οποίος προερχόταν από το νέο Ritmo. Με αυτό το μηχανικό σύνολο, που ήταν συμβατό με τις αμερικανικές προδιαγραφές, αυξήθηκαν οι ταξινομήσεις του στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού (σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της εποχής, το 50% της παραγωγής του κατέληγε εκεί).

Βertone X1/9

Το 1982 η Fiat σταμάτησε να δραστηριοποιείται εμπορικά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, γεγονός που στέρησε το μοντέλο από τη μεγαλύτερη αγορά του και υποχρέωσε την εταιρεία να διακόψει την παραγωγή του. Ωστόσο, το Χ1/9 συνέχισε τη σταδιοδρομία του ως μοντέλο του Bertone, με τη στήριξη του εμπορικού δικτύου της Fiat. Aπό το 1987 έως το 1989, που σταμάτησε οριστικά η παραγωγή του με την ειδική έκδοση «Gran Finale», το αυτοκίνητο εισαγόταν στις ΗΠΑ από την εταιρεία M.I.K. Automotive, που είχε έδρα το Hollywood της California. Ο ιδιοκτήτης της, ο Miro Kefurt, ήταν εκείνη την εποχή ο μεγαλύτερος dealer του Bertone στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Τα τελευταία τέσσερα X1/9 έφτασαν στην Αμερική τον Απρίλιο του 1990.

TEXNIKA XAΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

FIAT X1/9 1A SERIE (1972) Kινητήρας: 4κύλινδρος σε σειρά Κυβισμός: 1.290 κ.εκ. Διάμετρος x διαδρομή: 86 mm x 55.5 mm Σχέση συμπίεσης: 8.9:1 Καρμπιρατέρ: Weber 32 DMTR22 Ισχύς: 74 ίπποι στις 6.600 σ.α.λ. Ροπή: 9,9 χλγμ. στις 3.400 σ.α.λ. Μετάδοση κίνησης: Στους πίσω τροχούς Κιβώτιο ταχυτήτων: Χειροκίνητο 4 σχέσεων Ανώτατη ταχύτητα: 172 χλμ/ώρα 0-100 χλμ./ώρα: 12,5 δλ. Μέση κατανάλωση: 7,5 λτ./100 χλμ. Μήκος: 3.830 χλστ. Πλάτος: 1.570 χλστ. Ύψος: 1.170 χλστ. Μεταξόνιο: 2.200 χλστ. Μετατρόχιο εμπρός: 1.347 χλστ. Μετατρόχιο πίσω: 1.355 χλστ. Βάρος: 880 κιλά

FIAT X1/9 2A SERIE (1979) Kινητήρας: 4κύλινδρος σε σειρά Κυβισμός: 1.499 κ.εκ. Διάμετρος x διαδρομή: 86.4 mm x 63.9 mm Σχέση συμπίεσης: 9.2:1 Καρμπιρατέρ: Weber 34 DATR7/250 Ισχύς: 84 ίπποι στις 6.000 σ.α.λ. Ροπή: 12 χλγμ. στις 3.200 σ.α.λ. Μετάδοση κίνησης: Στους πίσω τροχούς Κιβώτιο ταχυτήτων: Χειροκίνητο 4 σχέσεων Ανώτατη ταχύτητα: 180 χλμ/ώρα 0-100 χλμ./ώρα: 11,1 δλ. Μέση κατανάλωση: 8,4 λτ./100 χλμ. Μήκος: 3.970 χλστ. Πλάτος: 1.570 χλστ. Ύψος: 1.180 χλστ. Μεταξόνιο: 2.200 χλστ. Μετατρόχιο εμπρός: 1.355 χλστ. Μετατρόχιο πίσω: 1.350 χλστ. Βάρος: 920 κιλά